Josien Laurier heeft ingewikkelde bedoelingen

Allemaal freaks

 

 

Josien Lauriers boek heet De Verhalenbundel en het is wat het zegt te zijn: een verhalenbundel. Het omslag is versierd met de woorden als 'grappig', 'spannend', 'scherp', 'kritisch', 'verontrustend', 'ontroerend', 'helder', 'vernieuwend', 'stijlvol'. Allemaal mooie complimenten voor de schrijver, maar ook allemaal clichéwoordjes die je vaak in boekbesprekingen tegenkomt, waarmee men een boek probeert te typeren om het voor 'de lezer', ook weer zo'n clichéwoord, makkelijk te kunnen maken. Maar wanneer je die allemaal op de omslag afdrukt, zeg je in feite dat het niet de bedoeling is dat de lezer het makkelijk moet hebben. We hebben hier dus te maken met een schrijver die als een kunstenaar te werk gaat, die dus een idee, een fantasie vormgeeft, maar wel, gelukkig wel, als een schrijver schrijft. Het resultaat is een eigenzinnige bundel waarin Laurier een merkwaardige freakshow neerzet.

In het begin van het titelverhaal 'De Verhalenbundel', heeft een man van middelbare leeftijd de pas verschenen verhalenbundel van zijn favoriete schrijver in handen. Hij kan niet wachten om te beginnen met lezen. Maar de eerste zinnen van het eerste verhaal dat hij leest, zijn de zinnen waarmee het verhaal opent dat wij net gelezen hebben. 'Een man van middelbare leeftijd maakte gehaast het papier los waarmee de boekverkoper het nieuwste werk van zijn lievelingsauteur had ingepakt, verfrommelde het, gooide de prop in de prullenbak onder het raampje van de coupé en sloeg, zelfs voordat hij zijn jas losknoopte, het boek open.'

De verhouding tussen de schrijver en zijn/haar fanatieke lezer is niet de enige verhouding die Laurier met dit verhaal op een zeer nette wijze belachelijk maakt, en tegelijkertijd problematiseert. Het gaat ook steeds meer om het problematiseren van de verhouding tussen schrijver en zijn/haar personages. Deze arme man van middelbare leeftijd in De Verhalenbundel overkomt van alles. Laurier gaat genadeloos met hem om. Maar hij blijft aan dat boek van hem gehecht. Hij is de trouwe lezer van zijn lievelingsauteur. Hij laat het boek niet los. Zelfs nadat hij als personage in het verhaal gesneuveld is, blijven zijn gedachten bij zijn lievelingsauteur.

Met dezelfde zinnen begint het verhaal 'De Recensie'. Degene die ditmaal het verhaal te lezen krijgt, is een recensent, ook een man van middelbare leeftijd. Maar hij is degene die de kwaliteit van het verhaal mag beoordelen. Hij vindt het 'een ramp.' Ik denk, als de lezer van dat verhaal weer – een lezer van wie Laurier op dit moment geen personage kan maken – dat dat verhaal geen ramp is. Wel een beetje geforceerd. Zo maakt Laurier haar verhalenbundel bewust en onnodig ingewikkeld.

Laurier heeft in haar bundel al haar schrijftalent gebruikt om de lezers binnen haar fantasiewereld te lokken om ze daar in de val te laten lopen. Maar waarom? Zeker niet om esthetische redenen. Qua schoonheid is De Verhalenbundel een cirkel die op het punt van 'lelijk' begint en na een enorme boog weer op lelijk eindigt. Als met al is De Verhalenbundel een minimanifest voor een (misschien door de schrijver zelf beleden) misantropie. Dat haar bundel geen lichtpunten heeft, dat alle personages in de verhalen freaks zijn, komt doordat Laurier noch voor haar personages noch voor haar lezers sympathie kan voelen of wil tonen.

 

 

Josien Laurier, 'De Verhalenbundel', Querido, 245 p., € 17,95